Η σκλήρυνση κατά πλάκας ή η σκλήρυνση κατά πλάκας, για λίγο, εκδηλώνεται ελαφρώς διαφορετικά σε κάθε άτομο - γι ’αυτό ορισμένοι το αποκαλούν "η ασθένεια των χίλιων προσώπων". Αναμφισβήτητα η χειρότερη εκδήλωση της σκλήρυνσης κατά πλάκας είναι η χρόνια προοδευτική μορφή της. Σε αντίθεση με την πιο συνηθισμένη παραλλαγή υποτροπής-αποχώρησης (RRMS), στην οποία οι πάσχοντες είναι συχνά χωρίς συμπτώματα για μήνες ή και χρόνια, οι ασθενείς με την πρωτογενή προοδευτική μορφή της νόσου (PPMS) βλέπουν την κατάστασή τους να επιδεινώνεται σταθερά χωρίς ύφεση.

Οι κακώς μονωμένοι νευρώνες πεθαίνουν

Οι σημερινές θεραπευτικές προσεγγίσεις βασίζονται στην υπόθεση ότι το ανοσοποιητικό σύστημα κάνει ένα λάθος και πραγματοποιεί μια ακατάλληλη επίθεση στο στρώμα της μυελίνης που περιβάλλει και μονώνει τους μακρούς, καλωδιωμένους κλάδους των νευρικών κυττάρων που ονομάζονται άξονες. "Σε προοδευτική σκλήρυνση κατά πλάκας, οι νευροεκφυλιστικές διεργασίες πολλαπλασιάζονται σταθερά και προκαλούν όλο και περισσότερους νευρώνες στον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό να πεθάνουν", εξηγεί ο Δρ Alexander Brandt, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης που έχει πλέον δημοσιευτεί στο περιοδικό JAMA Neurology . "Ωστόσο, ακόμα δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς προκαλεί αυτήν την παραλλαγή της νόσου."

Μαζί με τον καθηγητή Friedemann Paul από το Κέντρο Πειραματικής και Κλινικής Έρευνας (ECRC), ένα κοινό ίδρυμα του Charité - Universitätsmedizin Berlin και το Max Delbrück Center for Molecular Medicine in the Helmholtz Association (MDC), καθώς και έντεκα συνάδελφοι από το Βερολίνο, το Irvine και Τορόντο, ο Μπράντ ελπίζει τώρα να ρίξει λίγο περισσότερο φως στο θέμα. Όπως αναφέρει η ομάδα στη μελέτη τους, φαίνεται ότι η απλή ζάχαρη Ν-ακετυλογλυκοζαμίνη, ή GlcNAc για συντομία, θα μπορούσε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη προοδευτικής σκλήρυνσης κατά πλάκας. Μέσα σε έναν οργανισμό, το GlcNAc και άλλα μόρια σακχάρου προσκολλώνται σε πρωτεΐνες στην κυτταρική επιφάνεια με τη μορφή αλυσίδων. Αυτός ο μηχανισμός, ο οποίος είναι γνωστός ως γλυκοζυλίωση, ελέγχει διάφορες κυτταρικές λειτουργίες σχηματίζοντας διακλαδισμένες δομές από αυτές τις αλυσίδες σακχάρου.

Το μόριο σακχάρου θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως βιοδείκτης

Μελετήσαμε 120 άτομα από το Irvine και καταφέραμε να δείξουμε ότι, σε αυτήν την ιδιαίτερα σοβαρή μορφή της νόσου, υπάρχουν σημαντικά χαμηλότερες συγκεντρώσεις Ν-ακετυλογλυκοζαμίνης στον ορό του αίματος από ό, τι σε υγιείς ανθρώπους ή ασθενείς με υποτροπιάζουσα-υπολειπόμενη σκλήρυνση κατά πλάκας. "

Δρ. Alexander Brandt, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης

Κατά τη διάρκεια αυτής της μελέτης, ο γιατρός ήταν επικεφαλής του εργαστηρίου μεταφραστικής νευροαπεικόνισης στην ομάδα κλινικής νευροανοσολογίας του Paul στο Charité. Ο Brandt έκτοτε μετακόμισε στη Σχολή Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, Irvine (UCI) ως αναπληρωτής καθηγητής νευρολογίας, αλλά παραμένει επισκέπτης ερευνητής στο Charité.

"Σε μια άλλη μελέτη 180 ασθενών από το Βερολίνο με υποτροπιάζουσα αποχώρηση ή προοδευτική σκλήρυνση κατά πλάκας, διαπιστώσαμε επίσης ότι τα χαμηλά επίπεδα GlcNAc στον ορό σχετίζονται με την ανάπτυξη της προοδευτικής μορφής της νόσου, την κλινική αναπηρία και τον νευροεκφυλισμό", προσθέτει ο αντίστοιχος συγγραφέας της μελέτης. , Καθηγητής Μιχαήλ Δημητρίου του UC Irvine. "Αυτό ανοίγει πιθανές νέες οδούς για τον εντοπισμό, σε πρώιμο στάδιο, των ασθενών που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο προοδευτικής σκλήρυνσης κατά πλάκας και προσαρμόζουν ανάλογα τη θεραπεία τους."

Οι μελέτες για την ανθρώπινη θεραπεία βρίσκονται σε εξέλιξη

Το φθινόπωρο του 2020, ο Brandt, ο Demetriou και άλλοι ερευνητές που συνεργάστηκαν με τον τότε επικεφαλής συγγραφέα Dr. Michael Sy από το UC Irvine δημοσίευσαν μια μελέτη στο Journal of Biological Chemistry. Είχαν χορηγήσει GlcNAc σε θηλάζοντα ποντίκια και διαπίστωσαν ότι τα ζώα μεταβίβασαν αυτό το απλό σάκχαρο, το οποίο παρεμπιπτόντως περιέχεται και στο ανθρώπινο μητρικό γάλα, στους απογόνους τους. Αυτό διέγειρε τον πρωτογενή μυελισμό των νευρωνικών αξόνων στα νεαρά ζώα. "Παρατηρήσαμε επίσης στα πειράματα ποντικών ότι η Ν-ακετυλογλυκοζαμίνη ενεργοποιεί τα προγονικά κύτταρα μυελίνης, προωθώντας έτσι τόσο την πρωτογενή μυελίνωση όσο και την επιδιόρθωση της κατεστραμμένης μυελίνης", λέει ο Brandt.

Οι ερευνητές ελπίζουν επομένως ότι το GlcNAc όχι μόνο έχει δυνατότητα ως κατάλληλο βιοδείκτη για προοδευτική σκλήρυνση κατά πλάκας, αλλά θα μπορούσε επίσης να ανοίξει το δρόμο για νέες θεραπευτικές στρατηγικές. «Η ελπίδα μας είναι ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το GlcNAc και τον σχετικό μηχανισμό γλυκοσυλίωσης για να προωθήσουμε την επιδιόρθωση της μυελίνης και έτσι να μειώσουμε τον νευροεκφυλισμό», συνοψίζει ο Brandt. Μια αρχική, μέχρι σήμερα μη δημοσιευμένη δοκιμή φάσης Ι μόλις ολοκληρώθηκε με περίπου 30 άτομα, όπου οι επιστήμονες διερεύνησαν την ασφάλεια της λήψης GlcNAc σε ορισμένες δόσεις. Εάν αποδειχθεί ότι είναι ασφαλές, οι επιστήμονες ελπίζουν να είναι σε θέση να διεξάγουν περαιτέρω μελέτες σχετικά με την πιθανή αποτελεσματικότητα αυτής της απλής ζάχαρης ως θεραπεία MS